Tıbbi kararları, yapay zeka destekli “çok kriterli karar alma” modeli ile alan dünyadaki tek merkez, Yakın Doğu Üniversitesi'nde açıldı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi, yapay zeka desteği ile farklı kanser türlerinde hangi nükleer tıp görüntüleme cihazının daha iyi olduğuna karar verilmesinden, bir hastaya hangi ilacın en uygun olduğunun belirlenmesine; hangi COVID-19 antijen ya da PCR testinin kullanımının daha uygun olduğuna kadar çok geniş bir yelpazede en doğru kararın verilmesine rehberlik ediyor. 

“Çok Kriterli Karar Alma” modelini dünyada sağlık süreçlerine uygulayan ilk merkez olan Sağlıkta Yöneylem Merkezi, Yakın Doğu Üniversitesi bünyesinde açıldı. Dünyada her geçen gün önemi artan çok kriterli karar alma yöntemi, herhangi bir alanda kullanılacak bir ürünü ya da alınacak bir kararı; maliyet, etkinlik, ulaşılabilirlik, kullanıcı dostu olma gibi onlarca kriter üzerinden alternatifleriyle kıyaslayarak en uygun seçeneğin belirlenmesine olanak sağlıyor. 

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi, çok kriterli karar alma modelini; yapay zeka destekli alt yapısı ile hangi hastaya hangi ilacın uygun olduğunun belirlenmesinden, hastanelerde kullanılacak cihazların seçimine ve COVID-19’un teşhisinde kullanılacak en uygun PCR ve antijen kitlerini tespitine kadar çok geniş bir yelpazede, dünyada ilk kez sağlık sektörüne uygulayacak. Böylece hekimler, hastane yönetimleri ve ülkenin sağlık politikalarını belirleyen Sağlık Bakanlığı’na kadar çok geniş bir kesimin en doğru kararları alması için yol haritası oluşturulacak. 

Tek benzeri Harvard Medical School’da

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nin dünyada tek benzeri ABD’de Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde (Harvard Medical School) bulunuyor. Ancak Harvard’daki merkez, sadece sağlık yönetimi alanına odaklanırken Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi, sağlık yönetimine ek olarak tedavi süreçleri ile ilgili de çalışan dünyadaki tek merkez olma özelliğini taşıyor.

Merkeze dönüştürülmeden önce çalışmalarını, Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin liderliğinde Yakın Doğu Üniversitesi DESAM Araştrma Merkezi Çalışma Grubu olarak yürüten ekip, bugüne kadar önemli akademik yayınlarda yer bulan 100’ün üzerinde makale ve 6 kitap yayımladı. Sağlıkta Yöneylem Merkezi ekibi, son olarak, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından acil kullanım izni verilen 48 farklı antikor testinin performanslarını değerlendirdiği çalışma ile Avrupa Biyoteknoloji Kongresi’nden en iyi sözlü bildiri ödülü almıştı.

Multidisipliner çalışmalar yürüten Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nin yönetim kurulu kadrosu da bu çeşitliliği yansıtıyor. Merkezin müdürlüğünü Yakın Doğu Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin üstleniyor. Yönetim kurulunda ise Fen-Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümünden Yrd.  Doç. Dr. Berna Uzun, Mikrobiyoloji Bölümünden Prof. Dr. Murat Sayan ve Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalından Yrd.  Doç. Dr. Özlem Balcıoğlu yer alıyor. 

Yakın Doğu Üniversitesi Mükemmeliyet Merkezi’ne bağlı olarak faaliyet gösterecek olan 33’üncü merkez olan Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nin açılışında Yakın Doğu Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, Sağlıkta Yöneylem Merkezi Müdürü Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin ve Sağlıkta Yöneylem Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi ve Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanlarından Yrd. Doç. Dr. Özlem Balcıoğlu birer konuşma yaptı. 

Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ: “Sağlıkta Yöneylem Merkezi ve Mükemmeliyet Merkezimize bağlı faaliyet gösteren diğer araştırma merkezlerimizin katkısı ile 2022’de bilimsel üretimimizi büyütmeye devam edeceğiz.”

Yakın Doğu Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nin Yakın Doğu Üniversitesi’nin 33’üncü araştırma merkezi olduğunu hatırlatarak, yeni merkezin, ağırlıklı olarak sağlık alanında faaliyet göstereceğini, ayrıca özellikle medikal ürün geliştirme aşamasında bu alanın ayrılmaz bir parçası olan mühendislik projelerinde de aktif olarak yer alacağını söyledi. Yakın Doğu Üniversitesi’nin, son beş yıllık akademik performansı ile Times Higher Education ve AD Scientific Index’in dünyanın en iyi üniversitelerini sıraladığı listelerde büyük bir sıçrama yaptığını ifade eden Prof. Dr. Şanlıdağ, mühendislik ve bilgisayar bilimleri alanında dünyada ilk 250, genel sıralamada ise dünyada ilk 500 üniversite arasında yer aldıklarını belirtti. 

Yakın Doğu Üniversitesi’nin 2021’de 1.500’ün üzerinde bilimsel makale yayınladığını da ekleyen Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, “2021’de akademisyen başına düşen makale sayımız 2,3’ün üzerinde gerçekleşti. Sağlıkta Yöneylem Merkezi ve Mükemmeliyet Merkezimize bağlı faaliyet gösteren diğer araştırma merkezlerimizin katkısı ile 2022’de de bilimsel üretimimizi büyütmeye devam edeceğiz” değerlendirmesini yaptı. 

Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin: “Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nde maliyet, etkinlik, ulaşılabilirlik, pratiklik gibi pek çok kriteri her açıdan değerlendirerek, tanı ve tedavide en uygun kararın verilmesini sağlıyoruz.” 

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi Müdürü ve Biyomedikal Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin, altı yıldır akademik çalışma grubu olarak sürdürdükleri yöneylem çalışmalarını, Sağlıkta Yöneylem Merkezi bünyesinde sürdüreceklerini ifade ederek, “Ekibimizle birlikte bugüne kadar 300’ün üzerinde proje geliştirerek bu projelerle ilgili 100’ün üzerinde makale ve 6 kitap yayınladık. Mühendislik ve sağlık alanlarından lisans ve doktora öğrencileri, hekim ve akademisyenlerden oluşan yetkin ekibimizle, yapay zeka destekli çok kriterli karar alma modeli ile çalışmalarımızı sürdüreceğiz” dedi. 

Sadece sağlık alanında değil aynı zamanda mühendislik alanında da çalışmalar yapacaklarını söyleyen Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin, “Çok kriterli karar alma yöntemi, pek çok alanda en uygun kararın verilebilmesi için bütün seçeneklerin, pek çok kriter üzerinden analiz edilerek kıyaslanması esasına dayanıyor. Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nde yaptığımız çalışmalarda maliyet, etkinlik, ulaşılabilirlik, pratiklik gibi pek çok kriteri her açıdan değerlendirerek, tanı ve tedavide en uygun kararın verilmesini sağlıyoruz. Beyin kanseri için hangi nükleer tıp görüntüleme cihazının daha iyi olduğuna karar verilmesinden, bir AIDS hastasına hangi ilacın en uygun olduğunun belirlenmesine; hangi COVID-19 antijen ya da PCR testinin kullanımının daha uygun olduğuna kadar çok geniş bir yelpazede analizler yapabiliyoruz” ifadelerini kullandı. 

Bütün analizleri yapay zeka desteği ile yaptıklarını vurgulayan Doç. Dr. Dilber Uzun Özşahin, en önemli amaçlarından birinin ise altyapılarına bağlantılı bir aplikasyon geliştirerek hekimlerin kullanıma sunmak olduğunu söyledi. Böylece hekimler hastaları için tedavi sürecine karar verirken, gerekli bilgileri Yakın Doğu Üniversitesi Sağlıkta Yöneylem Merkezi’nin uygulamasına girerek hastalarına en uygun ilaç ve diğer tedavi bileşenlerini belirleyebilecekler.  

Yrd. Doç. Dr. Özlem Balcıoğlu: “Matematiksel modelleme ve yapay zeka ile çok kriterli karar alma modelini sağlık alanına uygulayabilmek heyecan verici.”

Sağlıkta Yöneylem Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi ve Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanlarından Yrd. Doç. Dr. Özlem Balcıoğlu ise yapay zeka ve çok kriterli karar verme modelinin dünyada gittikçe büyüyen bir alan olduğunu söyleyerek, “Biz doktorlar, canlı olgulara göre karar veririz. Ancak, Sağlıkta Yöneylem Merkezi ile canlı materyale ihtiyaç duymadan tamamen Matematiksel modelleme ve yapay zeka ile çok kriterli karar alma modelini sağlık alanına uygulayabilmek heyecan verici” ifadesini kullandı.

Kaynak: (BHA) - Beyaz Haber Ajansı